Sign in Subscribe
taalschouwing

Taalschouwing – Tweede Kamer-verkiezingen 2023

Hoe Nederlandstalig is de Nederlandse staatkunde?

C.J. RIGHART

• 6 min read
Taalschouwing – Tweede Kamer-verkiezingen 2023
Hoe Nederlandstalig is de Nederlandse staatkunde?

Geachte lezenaar of lezenaarster,

alhoewel het Zaakwoordenboek der Lage Landen geen belang in staatkunde heeft, is de proefneming in dezen brieve wel degelijk waarom het ZLL bestaat. Het uitlichten van hedendaags taalgebruik en hopelijk zo een gesprek op gang te brengen over de beziging daarvan is wel degelijk iets dat het zaakwoordenboek beoogt.

Neme het dus met een korrel zout. Taalschouwing heeft eerder een speelsere insteek dan een ernstige. Beschouwe het dan ook als zodanig.

Het Zaakwoordenboek der Lage Landen vertoont: "Taalschouwing – Tweede Kamer-verkiezingen 2023"

De Nederlandse staatkunde is ene weerspiegeling onzer maatschappij. Niet enkel in welke zin onze stem in de volksvertegenwoordiging hoorbaar kan of zal zijn, maar ook in hoe onze taal vanaf de bovenlaag wordt gebezigd. Staatkundigen zijn immers mensen van invloed, dus—gesproken als iemand die gelooft dat beschaafdheid van bovenaf komt in plaats van onderop—in hoeverre beheersen en/of koesteren zij onze taal als wij de standpunten der vijf hoogsten gepeilden naast elkaar leggen voor de Tweede Kamer-verkiezingen 2023?

Oorspronkelijk was het de bedoeling om alle 26 partijen te schouwen, maar dit was helaas niet gelukt vanwege tijdgebrek. Mocht deze proefneming nogmaals in de toekomst worden uitgevoerd, zal er—gewis met de ervaring van nu—betere voorbereiding worden getroffen om de strijd wat groter en spannender te maken.

De vijf grootste partijen waren op de Maurice de Hond-peiling van 18/11/2023 gegrond (VVD, PVV, NSC, GL-PVDA, D66):

Zetelverdeling als nu Tweede Kamer-verkiezingen zouden worden gehouden.

Nou is het zo dat volledige partijvaandels lezen tijdrovend is en voor nu te kortdag om nog van toepassing te zijn voordat het de verkiezingsdag is. Om deze reden gebruik ik van ieder vaandel de kort(st)e uitvoering die ik kon vinden. In veel gevallen zullen die de standpunten zijn. Deze samenvattingen zijn gemiddeld rond de 1.000 woorden en redelijk snel te schouwen. Ik verwacht dat deze ook het meest zullen worden gelezen, dus is het ook een eerlijk schouwmiddel.
De gekozen bronnen zijn aangegeven.

De waarderingscijfer-bepaling zal middels een strafpuntenstelsel worden bewerkstelligt. Het geheel der strafpunten zal in verhouding met het aantal woorden tot een uitkomst in honderdsten leiden ("X/100%").
Deze verhouding is zo bedacht dat inzonderheid partijen met langere overzichten niet worden benadeeld (gezien een hoger aantal woorden ook meer strafpunten betekent; lager is beter).

De Regels

Het puntenstelsel is als volgt opgebouwd:

  • 2 strafpunten
    • Onvormelijk/onbeleefd taalgebruik.
      Voorbeeld: je, jij of jou(w) in plaats van u(w).
      Toelichting: een mijner grootste ergernissen onzes tijds is de onvormelijke toon die door onze staatkunde woekert. Hier wordt dan ook het hardst voor gestraft, ongeacht of dit "goed" Nederlands is, of niet.
  • 1 strafpunt
    • Volledig uitheems woord en volledige uitheemse samenstelling.
      Voorbeelden: interessant; impact; grip; asielcrisis; migratieakkoord.
    • Samenstellingen bestaande uit een inheems woord en een uitheems woord. Voorbeelden: migratiestelsel; spoeddebat; innovatiekracht; bestaanszekerheid; afkoelperiode.
    • Vernederlandst woord (in de meer onnodige zin).
      Voorbeeld: realiseren; investeren; zeker; repareren; stimuleren.
  • 0,5 strafpunt
    • Spreektaal.
      Voorbeelden: inkortingen; we (in plaats van wij); ze (in plaats van zij, hen, hun).
    • Slordige stijl.
      Voorbeelden: Hulpwerkwoord achter voltooid deelwoord (Duitsvorming); een zin beginnen met bijvoorbeeld "en" of "maar"; onjuist tussenruimte-gebruik (bijvoorbeeld "woning tekort" in plaats van "woningtekort").

Het volgende wordt bewust ontacht:

  • Inhoud
    Dit spreekt voor zich, want het gaat hier nadrukkelijk niet om wat deze partijen in gedachten hebben, het gaat enkel om hun verwoording daarvan.
  • Naamvallen
    De naamvallen—hoewel ik hun bekoring waardeer—zijn helaas inmiddels een zinkend schip in de Lage Landen, dus om hiervoor te straffen zou onredelijk zijn.
  • Toon
    Het is niet ongewoon dat staatkundige uitspraken een wat belerende of kinderlijke toon kunnen behelzen, maar enkel de onvormelijke—zoals eerder benoemd—krijgt strafpunten.
  • Herhaling
    Alhoewel saai niet strafwaardig.
  • Sommige leenwoorden
    Niet ieder woord met een uitheemse oorsprong wordt gelijk voor deze proefneming als verkeerd beschouwd (ongeacht hun mogelijke schrilheid). Dit is bewust om te voorkomen dat de wedstrijd te flauw wordt.
    Een kleine greep van wat het ZLL "omarmde" woorden noemt: plaats (Frans), schrijven (Latijn), vorm (Latijn), grens (Duits), kans (Picardisch), partij (Frans).

De Gegadigden

De volgende vijf partijen die deelnemen aan TK2023 zullen onvrijwillig hier met elkander strijden voor die verdichte eerste plek.

De bron van onderstaande lijst is kiesraad.nl (de statutaire namen zijn van deze lijst afkomstig).

De lijst met 21 partijen die wel deelnemen aan de Tweede Kamer-verkiezingen 2023, maar helaas geen onderdeel konden uitmaken van deze Taalschouwing:

  1. Christen Democratisch Appèl (CDA)
  2. Socialistische Partij (SP)
  3. Forum voor Democratie (FVD)
  4. Partij voor de Dieren (PVDD)
  5. ChristenUnie (CU)
  6. Volt Nederland (VOLT)
  7. Conservatieve Liberalen (JA21)
  8. Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)
  9. Politieke beweging DENK (DENK)
  10. 50PLUS (50PLUS)
  11. BoerBurgerBeweging (BBB)
  12. BIJ1 (BIJ1)
  13. Piratenpartij – De Groenen (PDG)
  14. Belang van Nederland (BVNL)
  15. Splinter (SPL)
  16. Libertaire Partij (LP)
  17. LEF (LEF)
  18. Samen voor Nederland (SVN)
  19. Nederland met een PLAN (NPLAN)
  20. PartijvdSport (PVDS)
  21. Politieke Partij voor Basisinkomen (PVB)

De Uitslag

Alhoewel de tellingen met zorg zijn verricht om zo eerlijk en standvastig mogelijk te zijn, houd rekening met een ~1% speling. Dit kan zowel in het nadeel als voordeel zijn van iedere partij.

Op de eerste plek met 89%:

Op de tweede plek met 86,9%:

Op de derde plek met 86,1%:

Nummer vier en vijf is de PVV en de D66 met 85,5% en 84,1%, onderscheidenlijk:

Afsluiting

Uiteindelijk hebben vijf partijen meegedaan, maar ik heb wel de samenvattingen gelezen van alle zesentwintig. Het bijzondere, terugkijkend, is hoe verschillend de aanpak was van partij tot partij. De toelichting was in meeste gevallen zoveel groter dan verwacht dat ik voorheen een beetje spottend was over het mogelijke leesgehalte van belanghebbenden, maar nu geheel in tweestrijd verkeer over hoeveel burgers werkelijk de moeite nemen om zo de diepte in te gaan. Eerlijk is eerlijk: het siert de partijen wel dat zij zoveel moeite hebben genomen; de meesten hebben een aanzienlijke hoeveelheid tijd besteed (of laten besteden) aan het uitgebreid verhelderen hunner standpunten, maar het belang der beknopte samenvatting zou niet uit oog moeten worden verloren.

Tot slot, als ik dan iets zou mogen meegeven aan een partij: zorge dat de standpunten te allen tijde beschikbaar zijn met de mogelijkheid tot verdieping (voor wie dat behoeft), houde het tussen de 1.000 en 3.000 woorden, make het makkelijk raadpleegbaar op het web (géén PDF) en verspreide het niet onnodig over meerdere bladzijden.

Dit is geen stemaanbeveling, maar als het gaat om "vertoningstijl" is de wijze waarop de VVD haar standpunten vertoont naar mijn mening de beste wijze. Alles op één bladzijde, niet te kort, niet te lang, met de mogelijkheid om door te klikken voor verdieping.

Dit was het voor deze verkiezingen. Tot de volgende schouwing.

Hoogachtend,
C. J. Righart

Beeld
Hoofding (achtergrond): Naamloos ; Haags Gemeentearchief, CC BY-SA 4.0, middels Wikimedia Commons

Tekene in voor meer schrijfselen als deze

Enter your email
Subscribe