Nieuwsbrief der Lage Landen 23: Moeder
Menigh vryer kust het kind, Om de moeder, die hy mint
Menigh vryer kust het kind,
Om de moeder, die hy mint
—Johan de Brune (1588-1658)
De Nieuwsbrief der Lage Landen is de terugkerende nieuwsuitgave van het Zaakwoordenboek der Lage Landen – waarin zowel bijzonder, zeldzaam en/of schoon Nederlands wordt uitgelicht als de laatste ontwikkelingen betreffende het zaakwoordenboek. Uitsluitend beschikbaar op Righartswoord. Tekene in om op de hoogte te blijven.
Geachte lezenaar(ster),
van alle woorden die ik voor dezen weke had kunnen uitkiezen is dit wel de meest onaanzienlijke...of juist niet? Een woord zo alledaags, maar tegelijkertijd zo buitengewoon. Deze nieuwsbrief draait om de minder gangbare begrippen, totdat een gangbaar begrip onder vuur ligt.
Dit verhaal begint met een "onnodige fout", aldus de aftredende bewindsman Hugo de Jonge, die de gemoederen op Elon Musk's X vorige week lang bezig hield, zo ook verscheidene kranten: het oeroude (en dierbare) moeder zou in geval van de Basisregistratie Personen (BRP) als standaardbegrip moeten gaan wijken voor omschrijvend taalgebruik: "ouder uit wie het kind is geboren".
Hier is veel van te vinden, maar beschouwe ook hoe dit de deur kan openen voor andere soortgelijke vervangingen (verbeteringen?):
- Wagen of...Voertuig waarmee de boodschappen worden gehaald?
- Huis of...Rechthoekig bouwsel waarin op de bank wordt gezeten?
- Staatkundige of...Mens die woorden met onnodige omschrijvingen vervangt?
Alhoewel ik een gewisse tevredenheid ervaar met mijn aanblazende voorstellen gaat mijn voorkeur toch uit naar "korter is beter".
Deze gebeurtenis betrof nadrukkelijk de BRP—niet dat het woord "moeder" bij wet verboden zou worden verklaard—maar dit weerhield het stof niet van opwaaien. De Nederlandse beschaving, en tevens haar taal, staat onder druk van krachten met een grote drijfveer, dus het is niet vreemd dat mensen op scherp staan (en zich zeer fel kunnen uiten).
Inmiddels een week later—de hoestmakende nevel neêrdalend—is het tijd voor die schijnwerper.
Het woord "moeder" is een der meest onmisbare en betekenisvolle woorden in de Nederlandse taal. Het verwijst naar eens kinds vrouwelijke ouder, die in het leven haarer nakomelingen een onontbeerlijke rol speelt. De moeder-kind-verhouding wordt vaak beschouwd als een der sterkste en diepgaandste banden in het menselijk bestaan.
Een moeder is iemand die een kind baart en vervolgens verzorgt, voedt en beschermt. Dit omvat zowel lichamelijke als vertederende zorg. Zij is vaak een zinnebeeld voor liefde, zorgzaamheid, toewijding en opoffering. Haar rol gaat echter verder dan alleen het vervullen van grondbehoeften; zij biedt ook troost, begeleiding en ondersteuning tijdens haars kinds ontwikkeling.
"Moeder" heeft in sommige gevallen een meer overdrachtelijke betekenis. In zulke gevallen verwijst het naar vrouwen die op een niet-levenskundige wijze de rol van moeder op zich nemen, zoals pleegmoeders, stiefmoeders of zelfs voogden en leidsvrouwen die een sterke band met een kind hebben opgebouwd.
Letterlijk of overdrachtelijk, blijft haar denkbeeld als ene krachtige gedaante in het middelpunt der menselijke ervaring alomvattend en tijdloos.
Hoogachtend,
C. J. Righart
P.S.: De Righartswoord-nieuwsbrieven worden te allen tijde vanaf een adres verzonden dat geen antwoorden kan ontvangen. Vanaf deze uitgave is dit iets gewijzigd. Nieuwe antwoordberichten zouden—mits dat goed verloopt—vanzelf afzender "righartswoord(apenstaartje)pm.me" moeten krijgen, en deze antwoordberichten komen dus wel aan. Indien een aan- of opmerking zou willen worden gegeven is dat vanaf heden op die wijze mogelijk.
De mogelijkheid om onder schrijfselen aan- of opmerkingen te plaatsen blijft uitgeschakeld.